Theo quy định pháp luật Việt Nam, doanh nghiệp nhà nước (DNNN) có thể mua bán, cổ phần hóa hoặc chuyển đổi sở hữu, nhưng phải tuân thủ các điều kiện nghiêm ngặt. Dưới đây là chi tiết:
1. Các Hình Thức Mua Bán/Sắp Xếp Lại DNNN
a) Cổ phần hóa (Tư nhân hóa)
-
Chuyển DNNN thành công ty cổ phần (CPH), bán cổ phần cho tư nhân hoặc nhà đầu tư.
-
Đối tượng áp dụng:
-
DNNN không thuộc diện Nhà nước giữ 100% vốn.
-
Ngành nghề không thuộc lĩnh vực an ninh, quốc phòng.
-
b) Thoái vốn Nhà nước
-
Nhà nước bán một phần hoặc toàn bộ vốn tại DNNN.
-
Ví dụ:
-
Bán cổ phần Vinamilk, Sabeco, Mobifone cho tư nhân.
-
c) Bán, chuyển nhượng toàn bộ doanh nghiệp
-
Áp dụng với DNNN quy mô nhỏ, không hiệu quả.
2. Điều Kiện Mua Bán DNNN
a) Đối với nhà đầu tư
-
Cá nhân/tổ chức trong nước: Đủ năng lực tài chính, không thuộc diện cấm giao dịch.
-
Nhà đầu tư nước ngoài:
-
Phải tuân thủ quy định về tỷ lệ sở hữu (ví dụ: ngân hàng, viễn thông có giới hạn vốn nước ngoài).
-
Được mua cổ phần thông qua đấu giá công khai hoặc thương lượng trực tiếp (tùy trường hợp).
-
b) Quy trình pháp lý
-
Quyết định của cơ quan có thẩm quyền (Thủ tướng, Bộ Tài chính, UBND cấp tỉnh).
-
Định giá doanh nghiệp bởi đơn vị độc lập (theo Nghị định 91/2021/NĐ-CP).
-
Phương thức bán:
-
Đấu giá công khai (ưu tiên).
-
Thương lượng trực tiếp (nếu đấu giá không thành).
-
-
Hoàn tất hồ sơ pháp lý:
-
Hợp đồng chuyển nhượng.
-
Đăng ký thay đổi với cơ quan đăng ký kinh doanh.
-
3. Hạn Chế & Rủi Ro Khi Mua DNNN
⚠ Thủ tục phức tạp, thời gian kéo dài (có thể mất 1–3 năm).
⚠ Rủi ro về nợ xấu, tài sản tranh chấp (do lịch sử quản lý cũ).
⚠ Cạnh tranh từ các tập đoàn lớn (Vingroup, Masan, Viettel…).
4. Case Study Thực Tế
✅ Vinamilk: Nhà nước thoái vốn từ 100% xuống còn ~36%, bán cho các nhà đầu tư tư nhân và nước ngoài.
✅ Sabeco: Thái Beverage (Thái Lan) mua 53,59% cổ phần từ Nhà nước Việt Nam.
5. Lời Khuyên Cho Nhà Đầu Tư
✔ Thuê tư vấn pháp lý để rà soát hồ sơ DNNN.
✔ Tham gia đấu giá công khai để minh bạch.
✔ Kiểm tra kỹ nghĩa vụ thuế, lao động trước khi mua.
Liên hệ cơ quan quản lý:
-
Bộ Tài chính (quản lý thoái vốn).
-
Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước (CMSC) (với DNNN trực thuộc).
Nếu bạn quan tâm đến một DNNN cụ thể, hãy nghiên cứu kế hoạch cổ phần hóa/thoái vốn của Chính phủ hoặc liên hệ trực tiếp đơn vị tư vấn M&A!
